Contactallergie

Allergie en Eczeem

Bij een allergie reageert het lichaam op een stof die op zich eigenlijk onschadelijk is. Het menselijk immuunsysteem dat verantwoordelijk is voor de afweer maakt eigenlijk een verkeerde inschatting en beschouwt de stof als ziekteverwekker met een zeer heftige reactie als gevolg.

Een allergie of overgevoeligheid voor een bepaalde stof uit zich meestal in een negatieve reactie van de luchtwegen/slijmvliezen (denk aan astma en hooikoorts) of in een vorm van eczeem. Eczeem is een verzamelnaam voor huidafwijkingen waarbij de huid rood is en vaak schilfert en jeukt. Eczeem kan droog zijn (schilferig) of nat (met blaasjes die open kunnen springen en waar dan vocht uit komt). Bij een cosmetische allergie veroorzaakt een cosmetisch ingrediënt een vorm van eczeem. Het cosmetisch ingrediënt is de veroorzaker van een negatieve huidreactie en Eczeem is de verschijningsvorm van die negatieve huidreactie. Allergie en Eczeem hangen dus nauw met elkaar samen vooral als het een allergie voor cosmetische producten betreft.

Hoe ontstaat een allergie / eczeem

Eczeem kan aangeboren zijn (ook wel atopisch eczeem of constitutioneel eczeem genoemd) of het kan een reactie zijn op gisten op/in de huid (denk bijvoorbeeld aan hoofdroos) maar kan ook veroorzaakt worden door contact met een irriterende agressieve stof (ook wel irritatie-eczeem genoemd, ortho-ergisch eczeem, of niet-allergisch eczeem, waarbij de huid vrijwel direct reageert op contact met een agressieve stof zoals bijvoorbeeld terpentine) of door contact met een stof die een allergische reactie opwekt.

Deze laatste vorm is kenmerkend voor eczeem die door cosmetica wordt veroorzaakt en wordt ook wel allergisch contacteczeem of contactallergie genoemd. Zo'n allergie ontstaat niet meteen, het bouwt zich in de loop der tijd op. De huid moet eerst een tijd regelmatig in contact komen met een stof voordat de allergie zich daadwerkelijk ontwikkelt. Soms kan dat proces zich binnen een paar weken voltooien maar het kan ook jaren duren. Zo kan men jarenlang een bepaald product goed verdragen totdat men er ineens allergisch voor wordt. Een allergische reactie kan versterkt worden door een beschadigde huid (bijvoorbeeld bij een 'open been' of als men al aangeboren eczeem heeft), door kou, wrijving, zweet, licht (denk aan een allergie voor zonnebrandcreme die pas optreedt als men zich in het zonlicht bevindt), hooikoorts, of door een andere reeds aanwezige vorm van eczeem. Als men eenmaal een contactallergie heeft (allergisch contacteczeem) is dat vaak levenslang.

De stof die de allergische reactie veroorzaakt, wordt ook wel een allergeen genoemd. Niet iedereen reageert negatief op zo'n allergeen. Alleen mensen wiens immuunsysteem gevoelig is voor het allergeen, zullen last krijgen van de betreffende stof (het wel/niet optreden van een negatieve reactie wordt bepaald door de manier waarop het immuunsysteem reageert op de betreffende stof).

Door middel van dermatologische testen kan worden onderzocht of er daadwerkelijk sprake is van allergisch contacteczeem en welke allergene stof de boosdoener is. Onderzoek van het RIVM (in opdracht van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit) heeft aangetoond dat de meest voorkomende allergie in consumentenproducten (niet zijnde voedingsmiddelen) de Nikkel-allergie is. Deze allergie wordt over het algemeen veroorzaakt door blootstelling aan metalen (kleding)accessoires waar Nikkel in verwerkt zit. De allergie die daarna het meest voorkomt is een allergie voor bepaalde cosmetica (dat kan make-up zijn, maar ook haarverf, shampoo, deodorant, enz). Over het algemeen gaat het dan om een allergie voor Parfum(mix), Perubalsem of Cobalt Chloride (Parfummix en Perubalsem wordt in bijna alle cosmetica (inclusief make-up) gebruikt, de Cobalt Chloride wordt met name gebruikt in haarverf).

Hoe herken je allergisch contacteczeem?

Het meest kenmerkende is dat het eczeem daar zit waar het contact met het allergeen is geweest. Bij een nikkel-allergie zie je daarom vaak eczeem rondom de navel (daar waar de spijkerbroek-knoop of de gesp van de riem tegen de huid aan komt) of op de oorlel (waar de oorbel zit) of onder een horlogebandje, en bij een parfumallergie zie je eczeem vaak achter de oren (waar parfum wordt gespoten) of op de dunne kwetsbare huid rondom ogen (door gebruik van een parfumhoudende oogcreme of doordat door de ogen wordt gewreven met vingers die gelakt zijn met nagellak). De huid is daar dan rood, schilferig en soms zitten er ook blaasjes en/of bultjes op. De blaasjes kunnen gevuld zijn met vocht en zelfs openbreken (met kans op ontstekingen). Naast deze beschadigingen jeukt de huid ook vaak. Contacteczeem is niet besmettelijk.

Heb je het vermoeden dat je een allergie hebt?

Als je voor het eerst een negatieve huidreactie krijgt is het verleidelijk om heel snel een conclusie te trekken over de veroorzaker van het probleem. Het is echter aan te raden om goed te onderzoeken waar de huidreactie door veroorzaakt wordt. Vaak zijn er factoren in het spel waar in eerste instantie niet aan wordt gedacht. Als voorbeeld: tranende ogen na het opbrengen van make-up kunnen worden veroorzaakt door de make-up. Maar het kan ook worden veroorzaakt door een applicator (die bijvoorbeeld latex bevat), door nagellak op de nagels (waarbij de vingers bij het aanbrengen van de oogschaduw in aanraking komen met de oogleden) of de make-up reiniger die gebruikt is om het gezicht vooraf schoon te maken.

Als je vermoedt dat je een allergische reactie op een cosmetisch product hebt gekregen kunnen onderstaande acties raadzaam zijn:

• Het zelf uitvoeren van een zogenaamde 'elleboogplooitest'. Als je vermoedt dat je allergisch reageert op een bepaald product kun je de elleboogplooitest uitvoeren. Dit kan alleen met producten die lang op de huid blijven zitten, zoals creme, bodylotion, of make-up (je kunt dus op deze manier niet testen of je allergisch bent voor shampoo of badschuim, omdat die producten van de huid worden afgespoeld). Je moet dan het product twee maal per dag gedurende 14 dagen aanbrengen op de binnenkant van de elleboog. Als je na 2 weken geen negatieve huidreactie hebt gekregen betekent dat over het algemeen dat je niet allergisch bent voor dat product.

• Contact opnemen met de huisarts. De huisarts kan een doorverwijzing naar bijvoorbeeld een dermatoloog (huid-arts) geven. Een dermatoloog kan door middel van tests (met plakstrips) bepalen of er sprake is van een allergie voor een bepaald ingrediënt. En als dat het geval blijkt te zijn, dan kan de dermatoloog aangeven welk ingrediënt de veroorzaker van de allergie is (vaak zijn het zelfs meerdere ingrediënten). De dermatoloog kan daarbij de handelsnaam van een ingrediënt aangeven maar ook de 'inci-naam'. Om cosmetische ingrediënten op uniforme wijze te kunnen vermelden, is wettelijk vastgelegd dat gebruik moet worden gemaakt van gestandaardiseerde namen voor de ingrediënten, zogeheten INCI-namen (dit staat voor 'International Nomenclature Cosmetic Ingredients'). En als je eenmaal weet voor welke INCI-namen je allergisch bent, kun je bij elk product de ingrediëntenlijst (met INCI namen) bekijken. Als het ingrediënt waar je allergisch voor bent niet op de ingrediëntenlijst van een product staat weet je dus dat je dat betreffende product veilig kunt gebruiken zonder dat je een allergische reactie krijgt. Wellicht handig om te weten: De INCI-namen worden bij elk product vermeld in volgorde van afnemend gewicht. Wanneer een opsomming van ingrediënten begint met bijvoorbeeld aqua, dan is het grootste bestanddeel van het product water. Ingrediënten die voor minder dan 1% in het product aanwezig zijn, mogen in willekeurige volgorde worden genoemd aan het einde van de ingrediënt vermelding.

Wat doe je als je weet dat je een allergie hebt?

Als je weet waar je allergisch voor bent, dan is het verstandig om het betreffende ingrediënt te vermijden. Daarom is het belangrijk om elk product goed te bekijken. De ingrediëntenlijst (INCI) is daarbij noodzakelijk. Bij cosmetische producten zijn fabrikanten verplicht de INCI te vermelden (op het product, of - als het product te klein is - nabij het product of bijvoorbeeld via de website behorend bij het product). Controleer dit regelmatig, want in de loop der jaren kan een fabrikant de samenstelling van een product tussentijds wijzigen waardoor een product toch ineens een allergische reactie kan geven (omdat er bijvoorbeeld een vernieuwde formule is gebruikt waardoor er een ingrediënt is bijgekomen waar je allergisch voor bent). Raadpleeg daarom bij de aanschaf van een nieuw product altijd de ingrediënt vermelding, ook al gebruik je het product al langer zonder problemen. Het feit dat een product hypo-allergeen is, dermatologisch is getest, huidvriendelijk of natuurzuiver is, is daarbij nooit een garantie!

Afhankelijk van de ernst van de allergische reactie kan een arts een creme voorschrijven, een speciaal verband aanleggen (met name tegen het krassen van de huid) of eventueel tijdelijk medicijnen (prednison) voorschrijven om de huid tot rust te brengen. In alle gevallen geldt dat voorkomen beter is dan genezen, het zorgvuldig bekijken van ingrediënten kan veel leed voorkomen!

Allergieën en Eczeem kennen vele verschijningsvormen en zijn uitermate complex. Met dit artikel geven we slechts algemene informatie op basis van onderzoeken en algemene publicaties. Wij zijn echter geen medische experts.

Als je vermoedt dat je een allergie hebt, dan adviseren we je daarom nadrukkelijk contact op te nemen met je arts of een dermatoloog voor verder persoonlijk advies.